مطالب علمی

پاسادینا، کالیفرنیا- ماموریت وایز ناسا به یک منبع ارزشمند از سیاه چاله ها و کهکشان های عظیم الجثه دست یافت که به DOG(کهکشان های مبهم گرد و غباری) معروف است

تصاویر بدست آمده از تلسکوپ ها، میلیون ها کاندید سیاه چاله گرد و غباری در عرصه آسمان و تقریباً 1000 جرم غباری تر دیگر که در میان کهکشان های نورانی به چشم می خورند. این کهکشان های قدرتمند که با نور زیادی در طیف مادون قرمز می سوزند به اصطلاح HOT DOGs نامیده می شوند.

هاشم حسن، دانشمند برنامه وایز در بخش مدیران ارشد ناسا در واشینگتن گفت: "وایز یک مجموعه از اجرام نامرئی را کشف کرده است. ما یک سیارک که در جلوی زمین در مدار آن حرکت می کند، سرد ترین کره ستاره ای شکل شناخته شده و اکنون سیاه چاله ها و کهکشان های بسیار بزرگ که در پشت لایه ای از گرد و غبار مخفی شده بودند را پیدا کردند      

وایز دو بار تمام آسمان را با نور مادون قرمز اسکن کرد و بررسی خود را در اوایل سال 2011 به پایان رسانید. درست مثل دوربین های دید در شب، این تلسکوپ از میلیون ها ستاره عکس برداری کرد. همه داده های این ماموریت برای عموم منتشر شده است و به ستاره شناسان این اجازه را داده است که به اکتشافات تازه ای دست یابند.

یافته های اخیر به ستاره شناسان کمک می کند تا بفهمند که کهکشان ها و سیاه چاله های عظیم الجثه در مرکز این کهکشان ها به وجود آمده و تکامل می یابند. برای مثال، سیاه چاله بزرگ وسط کهکشان راه شیری ما، به نام قوس A، چهار میلیون بار حجیم تر از خورشید ماست و از چند دوره اشفتگی های بلعیدنی که در هنگام افتادن چیزی به داخل آن به وجود می آید و دور و برش را گرم کرده و پرتو افشانی می کند گذشته است. سیاه چاله های مرکزی بزرگتر که جرمشان از یک میلیارد برابر خورشید ما بیشتر است ممکن است باعث شوند که روند تولید ستاره در این کهکشان ها متوقف شود.

در یک پویش، ستاره شناسان از وایز برای شناسایی حدوداً 5/2 میلیون سیاه چاله بزرگ و فعال در تمام عرصه آسمان استفاده کردند. فاصله این سیاه چاله ها تا بیش از 10 میلیارد سال نوری از ما هم می رسد. نزدیک دو سوم این سیاه چاله ها از قبل به خاطر گرد و غباری که نور مرئیشان را بلوکه می کرد شناسایی شده بودند. وایز به راحتی این هیولا ها را می بیند چرا که  سیاه چاله های به شدت قدرتمند گرد و غبار را گرم کرده که باعث می شود در نور های مادون قرمز بدرخشند.   

بنا به گفتۀ دانیل اشترن از JPL ناسا نویسندۀ ارشد مطالعۀ سیاهچالۀ WISE و پروژۀ دانشمند برای ماموریت دیگر سیاهچالۀ ناسا NuSTAR: ما سیاهچاله ها را در گوشه ای گیر انداخته ایم. WISE در حال پیدا نمودن آنها در میان کل آسمان می باشد در حالیکه  NuSTARدر حال دادن یک دید کاملاً جدید از پرتوی ایکس با انرژی بالای آنها و آموزاندن آنچه آنها را مشخص می کند می باشد.

در دو مقالۀ دیگر WISE محقق ها پیدا نمودن آنچه را که در میان درخشانترین کهکشانهای شناخته شده می باشد، یکی از هدفهای اصلی ماموریت را گزارش دادند. تا کنون آنها حدود 1000 کاندید را شناسایی نموده اند.

این اجرام بزرگ می توانند بیش از 100 تریلیون برابر نوری که خورشید ساطع می کند را گسیل نماید. به هر حال آنها آنقدر غبار آلود هستند که تنها در بزرگترین طول موجهای فروسرخ جذب شده توسط WISE  نمایان می شوند. تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا به دنبال کشفهایی با جزییات بیشتر و کمک به نمایش آن می باشد علاوه بر اینکه سیاهچاله های ابرپرجرم میزبان با علاقۀ زیاد گاز و غبار را می خورند این DOGها مرتب ستاره های نو را می سازند.

بنا به گفتۀ پیتر آیزنهاردت نویسندۀ اصلی مقاله در مورد نخستین کهکشانهای غبارآلود  و درخشان از این نوع و دانشمند پروژۀ WISE در  :JPLاین کهکشانهای در حال شکل گیری غبارآلود چنان کمیاب هستند که WISE باید کل آسمان را رصد می کردند تا آنها را پیدا نمایند. ما همچنین به دنبال مدارکی هستیم که نشان میدهند این ست کننده های رکورد ممکن است سیاهچاله هایشان را قبل از تودۀ ستاره هاشان شکل داده باشند. تخم مرغها ممکن است قبل از مرغها آمده باشند.

بیش از 100 عدد از این جرمها که در فاصلۀ حدود 10 میلیارد سال نوری از ما هستند با استفاده از رصد خانۀ دبلیو ام کک در ماو ناکی هاوایی و همین طور در رصخانۀ گمینی شیلی، با تلسکوپ 200 اینچی هیل پالومار در نزدیکی سان دیاگو و با تلسکوپ آینه ای چندگانۀ رصدخانۀ نزدیک توکسان در آریزونا مشخص شدند. رصدهای WISE که با طول موجهای بلندتر فروسرخ از رصدخانۀ زیر میلیمتر کلتک بر روی کوه ماوناکی ترکیب شد نشان داد که این کهکشانهای بزرگ بیش از دو برابر سایر کهکشانهای فروسرخ درخشان داغ هستند.

یک نظریه این است که غبار آنها توسط انفجار خیلی قدرتمند از سیاهچالۀ ابر پرحجم در حال گرم شدن است. جینگون وو از JPL نویسندۀ ارشد مطالعه بر روی رصدهای زیر میلیمتر می گوید: ممکن است ما در حال دیدن یک فاز کمیاب و جدید در تحول کهکشانها باشیم. هر سه مقاله در حال انتشار مجلۀ اختر فیزیک می باشند.

---