مطالب علمی

ستاره شناسان بر این عقیده اند که طوفان های مغناطیسی موجود در گازهای مدارگرد ستاره های جوان احتمالاً توضیحی برای رازیست که از پیش از سال 2006 وجود داشته است باشد.

نظریه تازه ای که بر اساس مدل های سه بعدی دیسک های سیاره ساز بنا شده است حاکی از این هستند که گاز و گرد و غبار معلقی که در فرای این دیسک ها وجود دارند در میدان های مغناطیسی بسیار بزرگی مانند شراره های خورشیدی حلقه می زنند و نور ستاره را جذب کرده و نور فروسرخ از خود ساطع می کنند.

نیل ترنر از آزمایشگاه پیشرانه جت واقع در پاسادینا، ایالت کالیفرنیا گفت: "اگر به نحوی می توانستید بر روی یکی از این دیسک های سیاره ساز بایستید و از درون جو دیسک به ستاره ای که در مرکز دیسک قرار دارد بنگرید به نظرتان این منظره شبیه غروب خورشید خواهد بود.

ستارگان از رمبش بسته های بسیار بزرگ ابر گاز و گرد و غبار متولد می شوند و آنقدر می چرخند تا توسط نیروی جاذبه منقبظ می شوند. همینطور که ستاره از نظر اندازه بزرگتر می شود، مواد بیشتری از سوی ابرهای گازی بر آن می بارد و چرخش باعث صاف شدن این مواد در دیسکی متلاطم می شود. به همین شیوه سیارات از مواد موجود در دیسک به وجود می آیند.

نظریه دیگری حاکی از این است که ستارگان به جای اینکه با حلقه هایی احاطه شده باشند، دور آنها را هاله های گرد و غبار عظیمی گرفته است که جلوی نور مرئی ستاره را گرفته و از خود امواج فروسرخ ساطع می کنند. سپس، مشاهدات اخیری که از تلسکوپ های زمینی انجام گرفت حاکی از این هستند که برای این پروسه وجود هم حلقه و هم هاله ضروری است. در نهایت، مدل سازی سه بعدی کامپیوتری که از آشفتگی های سطح دیسک صورت گرفت نشان داد که سطح این حلقه ها بایستی دارای حالتی کرکی (پرزدار) باشد که دارای لایه های گازی با چگالی پایینی هستند که وابسته به میدان های مغناطیسی می باشند، درست مانند برجستگی های سطح خورشید که آنها هم وابسته به میدان های مغناطیسی هستند.

این تلاش تازه، تکه های مختلف این پازل را با محاسبه اینکه چگونه نور ستاره در طول دیسک و اتمسفر کرکی اش کاهش می یابد دور هم جمع کرده است. نتیجه این است که اتمسفر میزان زیادی از نور را جذب کرده و باقی مانده نور فروسرخ را بازتاب می کند.

ترنر گفت: "موادی که نور ستاره را قطع می کنند در هاله ها و حلقه ای که در گذشته تصور می شد نیستند بلکه در اتمسفر دیسک که متاثر از میدان مغناطیسی هستند وجود دارند. چنین اتمسفری که دارای بار مغناطیسی است بر طبق پیش بینی زمانی به وجود می آیند که حلقه گاز را به داخل هل می دهد تا با ستاره در حال رشد برخورد کند."   

بخش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران