آغاز به کار رسمی تلسکوپ TESS بزرگترین شکارچی سیارات فراخورشیدی
یکی از جذابترین حوزههای حال حاضر نجوم، سیارات فراخورشیدی هستند که تا کنون تلسکوپی چون کپلر، بیشترین نقش را در افزایش دانش بشر از آنها داشته است. اکنون تلسکوپ TESS با آغاز کار رسمی خود جایگزینی قویتر برای کپلر خواهد بود. TESS میتواند حامل خبرهای بسیار هیجانانگیزی از کشف دنیاهای جدید باشد.
چهار ماه پیش ناسا توسط موشک فالکون 9 اسپیس ایکس، تلسکوپ TESS را به فضا پرتاب کرد. اما کمتر از یک ماه پیش بود که این تلسکوپ به نقطه مداری مناسب خود رسید. مداری بسیار بیضوی که بین زمین و ماه قرار گرفته است. اکنون تلسکوپ TESS یا (Transiting Exoplanet Survey Satellite) مشغول اسکنکردن 85 درصد از آسمان است تا سیارات فراخورشیدی خاکی و زمینمانند را در سامانههای ستارهای دوردست کشف کند. اما در مقیاسهای آسمانی، این فواصل جزو فاصلههای نزدیک به شمار میآیند. ستارههایی که دهها یا صدها سال نوری از زمین فاصله داشته و نورشان به طور متناوب کم و زیاد میشود.
تلسکوپ TESS برای دو سال آینده مشغول به کار خواهد بود و در این مدت بیش از 200 هزار ستاره را بررسی خواهد کرد. هر 13.7 روز یک بار، تلسکوپ TESS در مدار خود گردش میکند و زمانی که کمتری فاصله را با زمین دارد، بهترین موقع برای ارسال دادههای آن محسوب میشود. فرآیند ارسال نیز حدود 16 ساعت طول خواهد کشید.
تلسکوپ TESS قویترین ابزار جستجوی سیارات زمینمانند
از جهات بسیاری TESS را میتوان ادامهدهنده راه تلسکوپ کپلر دانست. تلسکوپی که در سال 2009 به فضا پرتاب شد و به مدت سه سال به گوشهای کوچک از آسمان چشم دوخته بود. کپلر میتوانست کوچکترین تغییرات نوری در ستارههای این بخش را ثبت کند. تغییراتی که میتوانست نشاندهنده گذر یک سیاره فراخورشیدی از برابر قرص ستارهای خود باشد.
کپلر توانست تا بیش از 4000 سیاره را در همین ناحیه کوچک کشف کند. در میان یافتههای کپلر، حدود 50 سیاره خاکی زمینمانند نیز وجود دارد. این پروژه که با تغییر کاربری، هنوز هم با نام K2 در حال تلاش برای کشف سیارات فراخورشیدی است، به زودی با اتمام سوختش به کار خود پایان خواهد داد. اکنون با آغاز به کار TESS، دانشمندان حوزه سیارات فراخورشیدی بلافاصله با دادههای این تلسکوپ روبرو خواهند بود. تلسکوپی که قدرتمندتر از کپلر، در مسیر کشف دنیاهای ناشناخته گام برمیدارد.
با وجود شباهت در روش کار کپلر و TESS، در شیوه نگاه این دو تلسکوپ به آسمان تفاوت زیادی وجود دارد. هر دوی آنها با خیرهشدن به ستارگان، دنبال افت نوری متناوب در منحنی نوری هر ستاره هستند. اما نگاه کپلر مانند شلیک یک گلوله و نگاه TESS همانند منفجر شدن یک بمب کوچک است.
کپلر ناحیه کوچکی از آسمان را تا اعماق بسیاری جستجو میکرد. اما TESS هر 27 روز ناحیه جدیدی از آسمان را رصد میکند. چهار دوربین نصبشده بر این تلسکوپ، بیش از 200 هزار ستاره را مورد مطالعه قرار می دهند. حدود 33 درصد بیش از ستارههای رصدشده با کپلر، با مساحتی 350 برابر مساحتی که کپلر به آن مینگریست. عمق نگاه TESS هم 15 برابر کمتر از تلسکوپ کپلر است.