موجهای ضربه ای ابر نواختر، ستاره های نوترنی و خرچنگها
تصویربالا توسط تلسکوپ چاندرا از MSH 11-62 که باقیماندۀ یک ابر نواختر است و حدود 16000 سال نوری از زمین فاصله دارد.
این تصویر(ضمیمه 2) توسط تلسکوپ چاندرا از G327.1-1.1 که باقیمانده یک ابر نواختر است و از زمین 29000 سال نوری فاصله دارد گرفته شده است.
یک ابر نواختر که پیام دهنده مرگ یک ستاره پرجرم است موج های ضربه ای بزرگی را با غرش در میان فضای بین ستاره ای می فرستد. معمولاً یک ستاره فراچگال نوترنی بعد از این واقعه باقی می ماند که از مرگ فاصله داشته به طوریکه یک کولاک از ذرات پرانرژی را از خود بیرون می دهد. دو تصویر جدید از رصدخانه پرتوی ایکس چاندرای ناسا مناظر فریبنده ای را فراهم نموده اند که شامل شکل یک خرچنگ افسانه ای می باشد که بقایای آمیخته شده یک ابر نواختر است.
وقتیکه یک ستاره پرجرم سوخت خود را تمام می کند منطقه های مرکزی معمولاً رمبیده شده و یک ستاره نوترنی را شکل می دهند. انرژی ای که توسط شکلگیری ستاره نوترنی تولید می شود آغازگر یک ابر نواختر می باشد. درحالیکه موج ضربه ای بیرون رونده گاز بین ستاره ای را درمی نوردد، یک موج ضربه ای معکوس در حال حرکت به سمت درون است که مواد خارج شده از ستاره را گرم می نماید.
در ضمن چرخش سریع و میدان مغناطیسی شدید ستاره نوترنی، a.k.a یک تپ اختر، با هم ترکیب می شوند تا یک باد قوی از ذرات پرانرژی را تولید نمایند. این چیز که باد سحابی تپ اختری نامیده می شود می تواند به صورت موجهای رادیویی و پرتوهای ایکس به روشنی فروزان شوند.
یک رصد طولانی مدت با چاندرا از بقایای ابر نو اختر MSH 11-62 (تصویر بالایی) نشان می دهد که یک پوسته نامنظم گاز داغ که به رنگ سرخ نشان داده شده یک سحابی گسترده شده از پرتوهای ایکس پرانرژی که با رنگ آبی نشان داده شده را در بر می گیرد.
MSH 11-62 در فاصلۀ حدود 16000 سال نوری از زمین قرار دارد. پیش روی MSH 11-62 با صدها منبع مرتبت با خوشه ستاره ای باز ترامپلر 18 در فاصله حدود 5000 سال نوری که نشانگر مجموعه بزرگی از ستاره ها می باشد به صورت نقطه نقطه مشخص است.
بقایای ابر نواختر G327.1-1.1 که در حدود 29000 سال نوری از زمین قرار دارد یک منطقه دیدنی دیگر از غبار است که بعد از انفجار یک ستاره پرجرم از آن باقی مانده. تصویر پایینی موج ضربه ای بیرون رونده یا پیشرو (که به رنگ سرخ کمرنگ دیده می شود) و یک باد سحابی تپ اختر (آبی) را نشان می دهد.
دو ساختار یاد آور چنگالهای خرچنگ می باشد که از نزدیک سر باد سحابی تپ اختر به جلو رفته اند. منشا این پدیده ها که ممکن است توسط برهمکنش باد تپ اختری با ضربه برگشتی باشد نا معلوم است.
برای اطلاعات بیشتر به آدرسهای ریر مراجعه نمایید:
http://cxc.harvard.edu/symposium_2014/
http://www.nasa.gov/chandra
http://chandra.si.edu
بخش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران