مطالب علمی

ستاره های متغییر انفجاری  که دارای درخشش های ناگهانی دوره ای هستند.این انفجارات مشابه انفجارات نواختری هستند با این تفاوت که دامنه تغییرات قدر آنهاکمتر از نواخترها و در حدود 2 تا 6 قدر است .نورانی شدن آنها از مقدار کمینه تابیشینه در حدود یک یا دو روز طول می کشد ولی کاهش نور آنها از بیشینه تاکمینه چند روزی طول می کشد.زمان متوسط بین دو بیشینه که در حد چند روز است دوره متوسط نامیده می شود.هر ستاره دوره متوسط زمانی مخصوص به خود را دارد که البته آنهم متغییر است.

تاکنون بیش از 400 نواختر کوتوله شناسایی شده اند.نواختر کوتوله از یک ستاره کوتوله یا زیر غول از رده طیفی K یا M  ویک ستاره همدم از نوع کوتوله سفید تشکیل شده است.جریان مواد از ستاره اول به سمت ستاره کوتوله سفید جریان پیدا می کند واطراف آن یک قرص برافزایشی تشکیل می دهد.در بسیاری از سیستمها شاهد نقاط روشنی هستیم که از برخورد مواد بالبه های بیرونی قرص برافزایشی شکل گرفته اند.

در رده بندی ستاره های متغییر این گونه ستاره ها با نماد UG شناخته می شوند ومطابق رفتار نوری شان به سه زیر گونه تقسیم می شوند.هر زیر گونه با نام اولین  ستاره  شناخته شده از آن نوع علامت گذاری می شود.زیرگونه اول UGSS می باشد که اولین ستاره آن SS دجاجه یا U جوزایی (U Geminorum) می باشد که هردو اولین ستاره های شناخته شده  این زیر گونه می باشند.دوره متوسط زمانی بین انفجارات  این ستاره ها بین ده تا چند صد روز است.درخشش های این زیر گونه یا معمولی (کوتاه ) یا گسترده (بلند ) می باشد.دوره زمانی اولی چند روزه است در حالیکه در دومی در حدود 20 روزه است.در بعضی موارد استثنایی افزایش نورانیت از کمینه به بیشینه چند روز طول می کشد که به این درخشش ها درخششهای آنومالی گفته می شود.

اولین ستاره شناخته شده زیر گونه دوم که با نام UGSU شناخته می شود ستاره SU دب اکبری است که دارای دو نوع درخشش است.درخشش های عادی که بین 1 تا 4 روز طول می کشد دارای یک بیشینه حداکثر می باشند که بین 10 تا 20 روز طول می کشد وقدردر حداکثر نورانیت  آن بین نیم تا یک قدر از بیشینه های عادی بیشتر است. این ستاره ها دارای تپش های تناوبی (Superhumps ) با دامنه های بین 0.2 تا 0.5 روی منحنی نوری اصلی هستند.

اولین ستاره شناخته شده زیرگونه سوم (UGZ )ستارهZ زرافه می باشد.این ستاره ها گهگاهی بطور اتفاقی بین چند دوره قدر شان بین یک نورانیت متوسط بین قدر  کمینه وبیشینه ثابت می ماند.امکان دارد زمان  رسیدن به بیشینه نور چندین روز باشد.دوره تناوب درخشش ها از دو گونه قبلی کمتر وبین 10 تا 40 روز می باشد.

بخش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران