مطالب علمی

انفجارات گوناگونی بر روی خورشید روی می دهد. شراره های خورشیدی و CMEها هر دو با انفجار میزان بسیار زیادی انرژی همراه است ولی این با یکدیگر کاملاً تفاوت دارند. این دو پدیده گاهاً با یکدیگر رخ می دهند و مسلماً قوی ترین شراره های خورشیدی تقریباً همیشه با انفجارات مواد سطح خورشیدی (CME) همراه هستند. ولی این دو انفجار چیزهای متفاوتی را از ساطع می کنند، به طور متفاوتی حرکت می کنند و در نزدیکی سیارات اثرات متفاوتی نیز دارند.

هر دو نوع انفجار زمانی به وجود می آیند که مواد داخل خورشید میدان های مغناطیسی خود خورشید را کج می کند. مانند رها شدن ناگهانی یک کش، میدان های مغناطیسی با یک انفجار خود را به حالت پیشین باز می گردانند و مقدار انرژی بسیار زیادی را به فضا پرتاب می کنند. این پدیده می تواند یک تشعشع ناگهانی نور (یک شراره خورشیدی) را تولید کند. شراره های خورشیدی می توانند بین چند دقیقه تا چند ساعت به درازا بیانجامند که حامل مقادیر بسیار زیادی از انرژی هستند. این مواد که با سرعت نور در حال حرکت اند، و هشت دقیقه طول می کشد تا به زمین برسند. برخی اوقات یک میزان از انرژی رها شده در شراره خورشیدی به ذرات با انرژی بسیار بالا شتاب می دهند و می توانند در عرض ده دقیقه به زمین برسند.

پیچش های مغناطیسی می توانند همچنین یک نوع انفجار دیگر ایجاد کنند که مواد خورشیدی را به فضا پرتاب کنند. این نوع انفجار را CME می نامند. می توان این انفجار ها را به انفجار توپ های جنگی تشبیه کرد. شراره ماننده تشعشعات دهانه توپ می باشد که از مناطق حومه قابل رویت می باشد. CME مانند خود گلوله توپ می باشد، به یک جهت و به یک هدف پرتاب می شود، این جرم پرتاب شده تنها به یک نقطه تاثیر می گذارد. این یک CME است، یک ابر مغناطیسی بزرگ از ذراتی است که به فضا پرتاب شده اند. سرعت این ذرات بیش از یک میلیون مایل در ساعت است و این ماده داغ که پلاسما نام دارد بعد از سه روز به زمین می رسد. تفاوت میان این دو نوع انفجار را می توان از درون تلسکوپ های خورشیدی دید، در این تصاویر شراره ها به صورت یک نور خیلی روشن و CMEها به صورت پنکه های بسیار بزرگ گازی که به فضا پرتاب می شوند دیده می شود.

شراره ها و CME ها بر روی زمین نیز تاثیرات متفاوتی دارند، انرژی یک شراره می تواند در بخشی از اتمسفر که امواج رادیویی در حرکت هستند تداخل ایجاد کند. این امر باعث ایجاد پارازیت و در موارد بدتر نیز قطع موقت این امواج را به دنبال دارد.

از سویی دیگر، CME ها ذرات را به فضای نزدیک زمین می رانند. یک CME می تواند میدان مغناطیسی زمین را تکان داده و باعث ایجاد جریان هایی شود که می تواند ذرات را به سمت قطب زمین به پایین حرکت دهند. زمانی که این ذرات با اکسیژن و نیتروژن واکنش نشان می دهند باعث ایجاد شفق قطبی می شوند. بعلاوه، تغییرات مغناطیسی می تواند چندین گونه از فناوری های انسان را تحت تاثیر قرار دهد. امواج رادیویی فرکانس بالا با اختلال مواجه می شوند.

بخش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران