مطالب علمی

ستاره شناسان، خوشه های کیهانی آنچنان تاریک، چگال و پر از گرد و غبار یافته اند که این خوشه ها تاریک ترین سایه هایی که تا کنون ثبت شده را به وجود آورده اند. این خوشه ها در میان ابرهای کیهانی بسیار بزرگ از جنس گاز و پرد و غبار کشف شده اند.

رصدهایی که با اشعه مادون سرخ تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا از این تاریک ترین مناطق جهان انجام شد به طور کنایه آمیزی راه درک چگونگی شکل گیری نورانی ترین ستاره ها را روشن می کند.

این خوشه ها نمایانگر تاریکترین بخش های یک توده ابر کیهانی بزرگ از جنس گاز و گرد و غبار است که در فاصله 16000 سال نوری از ما قرار دارد.

نتایج مطالعات نشان می دهد که این ابر پر از گرد و غبار به احتمال خیلی زیاد در یکی از بزرگترین خوشه های ستاره ای کهکشانمان تکامل یافته است. چگال ترین خوشه ها در خوشه های بزرگترین و قدرتمند ترین ستاره ها که به ستارگان مدل O نیز معروف اند به وجود می آیند، که به وجود آمدن این گونه از ستارگان مدت هاست که دانشمندان را گیج کرده است. این ستارگان غول پیکر اثر بسیار زیادی بر روی محیط ستاره ای حولشان داشته و البته کمک شایانی به ساخت عناصر سنگین مورد نیاز برای به وجود آمدن حیات است.

این نقشه عالی به ما کمک کرده که این خوشه تاریک را با تعداد 70000 خورشید متجمع در یک منطقه که قطر آن 50 سال نوری است مشخص کنیم. این نقشه از تلسکوپ فضایی اسپیتزر بدست آمده است که به راحتی می تواند با امواج کوتاه تر از نور مرئی از پس گاز و گرد و غبار بگذرد. در این مورد، این خوشه دارای گرد و غبار آنچنان چگالی است که نه تنها مانع عبور نور مرئی شده بلکه تقریباً تمامی نور مادون سرخ پیش زمینه را نیز بلوکه می کند.

عقیده غالب بر این است که بیشتر ستارگان موجود در کیهان، شاید از جمله خورشید ما، در چنین محیط هایی به وجود آمده اند. خوشه های با ستاره های کم حجم بسیار رایج بوده و بسیار مورد مطالعه قرار گرفته اند. ولی خوشه هایی که به ستارگان پرحجم تری حیات می بخشند، مانند خوشه ای که ذکر شد کمیاب تر و دورتر بوده که باعص می شود مطالعه بر روی آنها سخت تر شود.

یافته های جدید همچنین به ما کمک می کنند تا چگونگی شکل گیری ستارگان دسته O را درک کنیم. ستارگان دسته O به رنگ سفید آبی درخشانی می درخشند و دارای جرم بسیار زیاد 16 برابر جرم خورشید و دارای دمای سطحی بیش از 30000 درجه سلسیوس هستند. این ستارگان غول پیکر تاثیر بسزایی بر روی نواحی ستاره ای اطرافشان می گذارند. باد ها و پرتوهای شدیدشان موادی را به فضا پرتاب می کنند که شاید منجر به ایجاد ستاره ها و منظومه های سیاره ای تازه گردد. ستارگان دسته O عمر کوتاهی داشته و به سرعت منفجر و تنبدیل به ابرنواختر می شوند که باعث می شود سطح بسیار بالایی از انرژی به فضا پرتاب شود که نتیجه آن ایجاد عناصر سنگین مورد نیاز برای ایجاد سیارات و اورگانیسم های زنده است.    

http://www.nasa.gov/mro:منبع

خش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران