دکتر حسابی
دكتر حسابي كه در اوايل اسفندماه 1281 در خانواده‌اي «تفرشي» به دنيا آمد، به دليل شرايط خاص خانوادگي اين امكان يافت كه به رغم مشكلات و تنگناهاي مالي خانواده تحصيلات خود را در مدارس و دانشگاه‌هاي امروزي لبنان و فرانسه پشت سر بگذارد و در نخستين سال‌هاي جواني به دريافت مدارج مختلف علمي از جمله دانشنامه دكتري فيزيك با درجه عالي از دانشگاه «سوربن» فرانسه نايل شود.
دكترحسابي چند سال بعد براي تكميل نظريه‌اي كه در زمينه فيزيك ذرات داشت به آمريكا رفت و مدتي در دانشگاه‌هاي پرينستون و شيكاگو به فعاليت‌هاي پژوهشي در اين زمينه پرداخت.
دكتر حسابي علي رغم علاقه شديدي كه به فيزيك و فعاليت‌هاي تحقيقاتي داشت و با وجود موقعيت مناسبي كه براي كار و تحقيق در بهترين و مجهزترين دانشگاه‌ها و آزمايشگاه‌هاي روز دنيا داشت، به ايران بازگشت آن هم در شرايطي كه در محيط استبدادزده و عقب مانده آن روز هيچ جايگاه درخوري براي اشتغال يك دانش‌آموخته عالي فيزيك وجود نداشت.
دكتر حسابي با اين حال اين بخت را پيدا كرد كه با همراهي جمعي از رجال فرهيخته آن روزگار، زمامداران بي‌سواد اما شيفته مظاهر تمدن غرب را به ايجاد دانشگاه در كشور متقاعد كند و به اين ترتيب در سال 1313 دانشگاه تهران به عنوان نخستين مركز آموزش عالي امروزي در كشور آغاز به كار كرد .
دكتر حسابي حدود نيم قرن يعني تا آخرين سال هاي حيات خود ارتباط علمي خود را با دانشگاه تهران به عنوان استاد حفظ كرد كه ثمره آن تربيت چندين نسل از اساتيد و دانش‌آموختگان علوم و مهندسي در كشور است.
از جمله دستاوردها و خدمات علمي و فرهنگي استاد مي‌توان به مواردي همچون انجام اولين نقشه‌برداري علمي، فني و مهندسي كشور،تهيه نقشه نوين راه ساحلي سراسري ميان بنادر خليج فارس - بندر لنگه به بوشهر(1306) ، تأسيس مدرسه مهندسي وزارت راه و تدريس در آن (1307)، تأسيس دارالمعلمين عالي و تدريس در آن ( 1307)، ساخت نخستين راديو در كشور (1307)، تاسيس دانشسراي عالي و تدريس در آن ( 1308)، ايجاد نخستين ايستگاه هواشناسي در ايران (1310)، نصب و راه‌اندازي اولين دستگاه راديولوژي در ايران (1310)، تعيين ساعت ايران(1311) ، تأسيس اولين بيمارستان خصوصي در ايران به نام « بيمارستان گوهرشاد» (به ياد مادر گراميشان) (1312)، مأموريت وزارت راه براي ساخت راه تهران به شمشك جهت معادن ذغال سنگ (1312)، پيشنهاد و تدوين قانون تأسيس دانشگاه تهران و تأسيس دانشكده فني (1313) و رياست آن دانشكده تا سال 1315 و تدريس در آن، تأسيس دانشكده علوم و رياست آن دانشكده از 1321 تا 1327 و از 1330 تا 1336 و تدريس در گروه فيزيك آن دانشكده تا واپسين روزهاي عمر، تأسيس مركز عدسي‌سازي - ديدگاني - اپتيك كاربردي در دانشكده علوم دانشگاه تهران، مأموريت خلع يد از شركت نفت انگليس در دولت مرحوم دكتر مصدق، رياست اولين هيأت مديره و مديريت عامل شركت ملي نفت ايران، تصدي وزارت فرهنگ در كابينه مرحوم دكتر مصدق، پايه‌گذاري مدارس عشايري و تأسيس نخستين مدرسه عشايري ايران (1330)، مخالفت با طرح قرارداد ننگين كنسرسيوم و كاپيتولاسيون در مجلس، مخالفت با عضويت دولت ايران در قرارداد سنتو (باكت بغداد) در مجلس، پايه‌گذاري مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران (1330) ، پايه‌گذاري مركز تحقيقات و رآكتور اتمي دانشگاه تهران، تأسيس سازمان انرژي اتمي و عضو هيأت دايمي كميته‌ي بين‌المللي هسته‌يي ( 1330 - 1349) ، تدوين قانون استاندارد و تأسيس مؤسسه استاندارد ايران(1333)، تأسيس نخستين رصدخانه نوين در ايران، تأسيس اولين مركز مدرن تعقيب ماهواره‌ها در شيراز ( 1335)، پايه‌گذاري مركز مخابرات اسدآباد همدان (1338) ، تشكيل و رياست كميته پژوهشي فضاي ايران و عضويت دايمي كميته بين‌المللي فضا (1360)، تأسيس انجمن موسيقي ايران، تاسيس و عضويت پيوسته فرهنگستان زبان ايران از ( 1349) تا واپسين روزهاي فعاليت آن مرحوم اشاره كرد.
دكتر حسابي بي‌شك يكي از بزرگترين چهره هاي علمي معاصر كشور است كه توانست در مقطعي تاريخي از توسعه كشور به مدد همت والا، نوجويي و عشق سرشار خود به پيشرفت و آباداني ميهن، نقشي بي‌بديل در عرصه دانش و فرهنگ كشور ايفا كند كه البته سعادت گام بر داشتن در اين راه مقدس را با چشم‌پوشي از بسياري امتيازات و فرصت هاي درخشان پيشرفت علمي و مادي بدست آورد.
دكتر حسابي سرانجام پس از نود سال عمر پر بار و خدمت بي وقفه در راه توسعه و اعتلاي ايران در شهريورماه 1371، به دنبال عارضه قلبي بدرود حيات گفت؛ در حالي كه همانند بسياري از چهره‌هاي علمي و فرهنگي و خدمتگزاران صادق اعتلاي ايران حتي در واپسين سال‌هاي حيات خود گمنام و ناشناخته ماند و جز اقليتي از اهالي علم و فرهنگ كمتر كسي با جايگاه علمي و خدمات ماندگار وي آشنايي داشت.
شايد مهمترين تقديري كه در زمان حيات مرحوم حسابي از پيشگام دانش نوين كشورمان شد، تجليل جمعي از شاگردان و دوستداران قدرشناسش از وي طي كنفرانس شصت سال فيزيك ايران در سال 1366 بود كه بخشي از مراسم را به تجليل از او به عنوان «پدر فيزيك ايران» اختصاص دادند.
منبع: http://drhesabi.blogfa.com