مطالب علمی

اطلاعات اساسی

فاصله تاخورشید :

   کم ترین:000000 207کیلومتر

   میانگین :،228000000کیلومتر

   بیشترین : 248000000کیلومتر

خروج ازمرکز:09ر0

زاویه میل مداربا دایره البروج:90ر1

دوره  تناوب حرکت انتقالی به دورخورشید:

    نجومی         687روز       

    هلالی          780روز

سرعت مداری :24کیلومتربرثانیه

فاصله اززمین

   کم ترین      000،000،56 کیلومتر

   بیشترین      000 ،000،397کیلومتر

قطرزاویه ای :

   کم ترین      6ر3ثانیه

بیشترین       5ر24 ثانیه

قطر:

   کمترین ( قطبی )    760،6کیلومتر

  بیشترین ( استوایی )      790،6کیلومتر

   حجم      15 ر0 حجم زمین

   جرم : 108 ر0 جرم زمین

چگالی : 7ر0 چگالی زمین

شتاب گرانش سطحی : 38 ر0 شتاب گرانش سطحی زمین 

سرعت گریز : 1ر5 متر برثانیه

دوره ی تناوب حرکت وضعی به دور محور: 24 ساعت و37 دقیقه و6 ر32 ثانیه

زاویه ی میل استوای سیاره با سطح مدار آن : 2 ر25 درجه

دما :

کمترین      1000- درجه سانتی گراد

بیشترین     270    درجه سانتی گراد

نسبت بازتاب : 15 ر0

مقدمه

چون مریخ از بسیاری جهات یگانه است ، ازسیارات دیگر مورد مطالعه قرار گرفته است . مریخ بحث انگیز ترین سیاره هم بوده است : حقایقی را که گروهی از منجمان ارائه می کردند، دیگران کاملاً مردود می شمردند. مثلا" برخی مدعی بودند که خطوط آبیار مصنوعی را ، که تنها می تواند به وسیله موجوداتی ذی شعور ساخته شود ، دیده اند . دیگران وجود چنین خطوطی را انکار می کردند. مریخ به خاطررنگ سرخ وروشنی متغیر آن مشهور است – وقتی که به زمین نزدیک است پنجاه مرتبه پرنورتر از موقعی است که در حداکثرفاصله ی خود از زمین قرار دارد.

   مدارهای مریخ وزمین
مدار مریخ درست بیرون مدار زمین است .درهر دوره ی هلالی ( درحدود 780 روز ) یک بار و سیاره با خورشید بر یک خط ودر یک سوی آن قرار می گیرند ودر هر دوره ی تناوب نیز یک بار بر یک خط ودر دو سوی مخالف خورشید ، واقع می شوند . وضعیت نخستین  ، مقابله نامیده می شود و در آن مریخ وخورشید در دو سوی مقابل هم  نسبت به زمین اند . وضعیت دوم مقارنه نام داردودر آن خورشید ومریخ چون اززمین نظر شوند در یک سو واقع اند . فاصله ی میان آن دو در مقابله از حداقل 56 میلیون کیلومتر تا حداکثر 101 میلیون کیلومتر تغییر می کند.

   سطح سیاره
الف.از پشت تلسکوپ
بهترین تلسکوپ ها سطح مریخ را به صورت چهل تکه ای ازچند  رنگ نشان می دهند : سرخ ، خاکستری وسفید .

نواحی سرخ رنگ صحراهای آن اند، رنگ شان یکنواخت وثابت است و60 درصد سطح سیاره را می پوشانند . رنگ نواحی خاکستری ، که حدود 40 درصد سطح را تشکیل می دهد ، از خاکستری در زمستان مریخ تا خاکستری متمایل به آبی در تابستان ، تغییر می کند . نواحی سرخ رنگ بیشتر درشمال وقسمت های خاکستری بیشتر درجنوب واقع است.

ب. اطلاعات به دست آمده از سفینه های فضایی

   دانش کنونی ما از سطح مریخ عمدتاً مبتنی بر یافته های سفینه های مارینر 4 ، 6 ، 7و9 است. 

مارینر 4 در 15 ژوئیه 1965 ( 24 تیر ماه 1344 ) از 000،10کیلومتری مریخ گذشت وبیست ویک عکس خوب از سطح سیاره به زمین مخابره کرد. عکس های بیشترو بهتری از مارینر 6 ، که در 31 ژوئیه 1969 ( 9مرداد 1348 )در مدار استوایی از 3200 کیلومتری سطح مریخ عبور کرد و از مارینر 7 ، که در 5 اوت  1969 (14 مرداد 1348)از 3200 کیلومتری سیاره گذشت وقسمتی از مدارش بر بالای قطب جنوب مریخ بود ، به دست آمد.

مارینر 9 در نوامبر 1971 پرتاب شد وچنان طرح شده بود که ماهواره ای برای مریخ شود ( نخستین ماهواره ساختۀ دست بشر که به دور سیاره ای دیگر حرکت می کرد.) وجریان پیوسته ای از عکس ها واطلاعات علمی را از نقاط مختلف در طول مدار ارسال کند. فاصله ماهواره از سطح سیاره بین 1650 و000، 17 کیلومتر تغییر می کرد. این ماهواره تا خاموش شدن وسایلش ، نزدیک به یک سال پس از پرتاب اطلاعات بسیار زیادی مخابره کرد وبر دانش ما از مریخ به مقدار زیادی افزود. یافته های این سفینه حاکی از آن است که سطح مریخ هم شبیه سطح ماه است وهم شبیه سطح زمین .

جو

    هم نظریه وهم آزمایش نشان می دهد که مریخ دارای جو گازی است . در ملاحظات نظری سرعت گریز 1ر5 کیلومتر بر ثانیه ی سیاره ی دخیل است که آن قدر زیاد هست که جوی را برای سیاره نگاه دارد . شواهد تجربی نیز به شرح زیراند:

آ.وجود فلق وشفق

ب. نسبت بازتاب

پ. مقایسه عکس های فروسرخ وفرابنفش

ت. تغییرات اندازه ی کلاهک های سفید قطبی

ث. حضور گه گاهی ابر و مه .

حیات در مریخ

ده ها سال این تصور شایع بود که برخی انواع حیات در مریخ وجود دارد. توجه خاصی که علم به این سیاره مبذول می داشت تا اندازه ای معمول این تصور بود . آنچه در حال حاضر می توان گفت این است که در میان همه سیارات واقمار منظومه شمسی ، مریخ واروپا ( قمر مشتری ) محتمل ترین اجرامی اند که در آن ها احتمال حیات می رود. با شرایطی که در زیر بر

می شمریم ، به دشواری می توان تصور کرد که حیات پیشرفته بتواند وجود داشته باشد :

آ.فقدان آب یا مقدار بسیار اندک آن

ب. فقدان اکسیژن یا مقدار بسیار اندک آن.

پ. فشار جوی که برابربا   فشار جو زمین است .

ت. رگبارهای شدید اشعه ی فرابنفش که می توانند ساده ترین مولکول ها را در هم بشکنند.

ث. سقوط شهاب سنگ ها. در زمین ، جواز ما در برابرشهاب سنگ ها حفاظت می کند.

   قمرها

مریخ دو قمر کوچک داردکه نام های خود – فوبوس (  ترس  ) ودیموس (  وحشت  ) – را از یاران اسطوره ای مارس (مریخ ) خدای جنگ گرفته اند . فوبوس قمر بزرگتر ، قطری در حدود 16 کیلومتر دارد در حالی که قطر دیموس فقط 11 کیلومتر است. هردو در صفحه استوایی مریخ در جهت متعارف ، در خلاف جهت حرکت عقربه های ساعت به دور آن می گردند. فوبوس 9250 کیلومتر از مرکز سیاره وفقط 5900 کیلومتراز سطح آن فاصله دارد. دوره ی تناوب حرکت انتقالی آن به دور سیاره 7 ساعت و39 دقیقه است واین کمتر از مدت دوران خود مریخ به دور محورش است . فوبوس در مغرب طلوع و   

4 ساعت  بعد درمشرق غروب می کند. دیموس 000 ،25کیلومتر از مرکز مریخ فاصله دارد. دوره ی تناوب حرکت انتقالی آن به دور سیاره – 30 ساعت و18 دقیقه – فقط اندکی با دوره ی تناوب حرکت وضعی خود سیاره – 24 ساعت و37 دقیقه – تفاوت دارد. دیموس از مشرق طلوع می کند ، اندکی از سیاره ی در حال دوران عقب می افتد و پیش از آنکه در مغرب غروب کند ، دو دور کامل اهله را سپری می کند.

   سفر به مریخ

مریخ به هنگام مطلوب ترین مقابله ، فقط 56 میلیون کیلومتر با زمین فاصله دارد. برای صرفه جویی در سوخت ، یک سفینه فضایی مداری منحنی را می پیماید نه مستقیم . در طول قسمت اعظم مدار ، سفینه می تواند "خلاص " برودواز مصرف سوخت پرهیز کند. 

برای قرار دادن سفینه بر مدار لازم  است که سرعتی درحدود 43 کیلومتر برثانیه به آن داد، 32 کیلومتر  برای آنکه بر مدار مورد نظر قرارگیرد و11 کیلومتر برای گریختن از میدان گرانشی زمین . در نتیجۀ

سرعت زمین  در مدارش به دور خورشید ، سفینه خود به خود دارای سرعتی برابر 30 کیلومتر برثانیه است وسوخت فقط باید سرعتی برابر 13 کیلومتر برثانیه را تأمین کند.