تلسکوپ های ناسا به یافتن یک کهکشان نادر در آغاز زمان کمک کردند.
این تصویر نشانگر یکی از دورترین کهکشان های شناخته شده است که جی ان-108036 نامیده می شود که سن آن به 750 میلیون سال پس از انفجار بزرگ تشکیل دهنده جهان بر می گردد.
ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ های اسپیتزر و هابل موفق به کشف یکی از دورترین کهکشان هایی شدند که در نرخ به شدت بالایی در حال تولید ستاره هستند. کهکشان حباب مانندی که نامش جی ان 108036 می باشد تا کنون تابان ترین کهکشانیست که در فاصله بسیار زیاد است.
کهکشان که با استفاده از تلسکوپ های زمینی کشف و تایید شد،9/12 میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد. اطلاعات رسیده از هابل و اسپیتزر برای اندازه گیری نرخ بالای تولید ستاره در کهکشان استفاده شدند، که حدوداً 100 خورشید در سال است. برای ارجاع، کهکشان راه شیری ما حدوداً 100 برابر جی ان 108036 ولی 30 بار کمتر از آن تولید ستاره دارد.
مارک دیکنسون از رصدخانه ملی ستاره شناسی نوری در تاکسون،اریض گفت:این کشف تعجب آور است چرا که مشاهدات پیشین کهکشان هایی به این روشنی را در تاریخ جهان پیدا نکرده بودند. شاید آن مشاهدات برای یافتن چنین کهکشان هایی بسیار کوچک بودند. ممکن است که این یک شی کمیاب و خاص باشد که ما اتفاقی در یک انفجار ساخت ستاره ای یافته ایم.
تیم بین المللی ستاره شناسان که توسط ماسامی اوچی از دانشگاه توکیو، ژاپن، برای اولین بار توانست کهکشان دور را با اسکن بخش بزرگی از آسمان توسط تلسکوپ سوبارو بر روی مائونا کی در هاوایی شناسایی نماید.سپس فاصله بسیار زیادش توسط رصدخانه دابلیو ام کک در مائونا کی تایید شد.
به گفته یوشیاکی انو از دانشگاه توکیو، نویسنده ارشد مقاله تازه ای در مورد یافته ها در ژورنال فیزیک کیهانی :ما نتایج را برای 3 موقعیت مختلف در دو سال بررسی کردیم و هر بار یافته های قبلی را تایید کردیم .
جی ان-108036 به شدت در نزدیکی شروع خود زمان حضور دارد، حدوداً 750 میلیون سال بعد از شروع جهان که7/13 میلیارد سال پیش در انفجار بزرگ شروع شد. نور آن کهکشان 9/12 میلیارد سال طول کشید تا به ما برسد، پس ما آن را به شکل آنچه در گذشته دور بوده را می بینیم.
ستاره شناسان فاصله شی را با رقمی به نام ردشیفت نشان می دهند که میزان گستردگی نور و میزان سرخی طول موج به گستردگی جهان بستگی دارد. اشیائ با ردشیفت بزرگتر دورتر و در زمان دیر تری دیده می شوند. جی ان 108036 ردشیفتی در حد 2/7دارد. فقط تعداد کمی از کهکشان ها ردشیفت تایید شده بالا تر از 7 دارند و فقط دو تا از آنها طبق گزارش، دورتر از جی ان-108036 هستند.
رصدهای مادون قرمز اسپیتزر و هابل برای اندازه گیری فعالیت ساخت ستاره در کهکشان ها بسیار مهم اند. ستاره شناسان از دیدن چنین انفجار ایجاد ستاره شکه شده بودند، چرا که کهکشان بسیار کوچک و از دوره جهان باستان بودند. اوایل وقتی کهکشان ها شکل می گرفتند در چند صد میلیون سال اول بعد از انفجار بزرگ، کهکشان ها بسیار کوچکتر از اندازه امروزیشان بودند و هنوز می بایست حجمشان بالا می رفت.
در طول این دوره همانطور که جهان بزرگتر و سردتر می شد، اتم های هیدروژن در جهان مه غلیضی به وجود آوردند که نور ماورای بنفش از آن عبور نمی کرد. این دوره قبل شکل گیری از اولین ستاره ها و کهکشان ها و نورانی شدن جهان با آنها را به نام عصر تاریکی می شناسند. این دوره وقتی نور کهکشان های اولیه به وجود آمد و یا با یونیزه کردن گاز مات و باعث مات شدن آن شد به پایان رسید. کهکشان هایی مثل جی ان-108036 احتمالاً نقش عمده ای در ایجاد این واقعه ایفا کردند.
بهرام مباشر، عضو تیم دانشگاه کالیفرنیا،ریورساید گفت:نرخ بالای تشکیل ستاره یافت شده در جی ان-108036 این نکته را نشان می دهد که در حجم آن به سرعت بالا در 750 میلیون پس از انفجار بزرگ، وقتی که جهان 5 درصد سن فعلی اش بود. احتمالاً آنها اجداد کهکشان های امروزی اند.
بخش علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران